Return to site

New Vs "Παραδοσιακά" media και ο ρόλος στην πολιτική επικοινωνία

Της Ελένης Τσιάβο

Το περιβάλλον των νέων μέσων ενημέρωσης είναι δυναμικό και συνεχίζει να αναπτύσσεται με ενίοτε απρόβλεπτους τρόπους που ενδέχεται να επιφέρουν σημαντικές συνέπειες για τη δημοκρατική διακυβέρνηση αλλά και στην πολιτική σκηνή ενός τόπου. Τα λεγόμενα «νέα μέσα» έχουν τροποποιήσει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των κυβερνητικών θεσμών, τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί ηγέτες επικοινωνούν, το πως αμφισβητούνται οι εκλογές αλλά και το πως συμμετέχουν πια οι πολίτες.

Τα new media είναι μορφές επικοινωνίας που διευκολύνουν την παραγωγή, τη διάδοση και την ανταλλαγή πολιτικού περιεχομένου σε πλατφόρμες και μέσα σε δίκτυα που προωθούν την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία. Έχουν εξελιχθεί γρήγορα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες και συνεχίζουν να αναπτύσσονται διαρκώς. Έχουν μάλιστα επαναπροσδιορίσει και τον ρόλο των δημοσιογράφων.

Η άνοδος των νέων μέσων έχει περιπλέξει ωστόσο το μηντιακό  σύστημα. Τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης που προηγούνται του Διαδικτύου, όπως εφημερίδες, ραδιοφωνικές εκπομπές και τηλεοπτικά προγράμματα ειδήσεων, συνυπάρχουν με τα νέα μέσα, τα οποία «τρέχουν» μαζί με την ανάπτυξη της τεχνολογικής καινοτομίας. 

Ενώ τα παλαιότερα μέσα ενημέρωσης διατηρούν σχετικά "σταθερές" μορφές, τα νέα περιλαμβάνουν ιστότοπους, ιστολόγια, πλατφόρμες με ανταλλαγή βίντεο, ψηφιακές εφαρμογές και κοινωνικά μέσα, που συνεχίζουν να επεκτείνονται με καινοτόμους τρόπους. 

Τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης που αποσκοπούν στην παροχή ειδήσεων γενικού ενδιαφέροντος σε ευρύ κοινό, προέρχονται από εξειδικευμένες πηγές που περιορίζονται σε συγκεκριμένους χρήστες. Τα νέα μέσα από την άλλη, μπορούν να αναμεταδίδουν πληροφορίες απευθείας σε πολλά άτομα- χωρίς την παρέμβαση συντακτών και θεματοφυλάκων που συνηθίζονται στα παραδοσιακά μέσα και που απαιτείται μια άλλη διαδικασία. Έτσι, δυστυχώς, τα νέα μέσα έχουν εισαγάγει ένα αυξημένο επίπεδο αστάθειας στη διαδικασία και της πολιτικής επικοινωνίας.

Η σχέση μεταξύ των μέσων ενημέρωσης και των νέων μέσων περιέχει μια μορφή «συμβίωσης». Τα παραδοσιακά μέσα έχουν ενσωματώσει τα νέα, στις στρατηγικές αναφοράς τους. Διανέμουν υλικό σε μια σειρά από παλιές και νέες πλατφόρμες επικοινωνίας. Στηρίζονται επίσης σε πηγές των νέων μέσων για να καλύψουν την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για περιεχόμενο. 

Παρά τον ανταγωνισμό από τα νέα μέσα ενημέρωσης, το κοινό για τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης παραμένει ισχυρό, έστω και αν δεν είναι τόσο εντυπωσιακό όσο στο παρελθόν. Οι αναγνώστες της έντυπης έκδοσης των The New York Times για παράδειγμα και οι θεατές των νυχτερινών προγραμμάτων ειδήσεων, ξεπερνούν κατά πολύ τους χρήστες που προσεγγίζουν τις πιο δημοφιλείς ιστοσελίδες πολιτικών ειδήσεων. Οι ειδήσεις από τα τηλεοπτικά και καλωδιακά τηλεοπτικά προγράμματα παραμένουν οι κύριες πηγές πολιτικών πληροφοριών για άτομα ηλικίας άνω των τριάντα.

Στην ιδανική περίπτωση, τα μέσα ενημέρωσης εξυπηρετούν αρκετούς βασικούς ρόλους σε μια δημοκρατική κοινωνία. Ο πρωταρχικός στόχος τους είναι να ενημερώνουν το κοινό, παρέχοντας στους πολίτες τις πληροφορίες που απαιτούνται για τη λήψη στοχαστικών αποφάσεων σχετικά με την ηγεσία και την πολιτική. Επιπλέον, λειτουργούν ως παρατηρητές ώστε να ελέγχουν τις πολιτικές πράξεις. Ορίζουν την ατζέντα για δημόσια συζήτηση θεμάτων και παρέχουν ένα φόρουμ για πολιτική έκφραση. Επίσης, διευκολύνουν την οικοδόμηση της κοινότητας βοηθώντας τους ανθρώπους να βρουν κοινές αξίες, να δημιουργήσουν ομάδες πολιτών και να εργαστούν για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Η ποικιλία του περιεχομένου που διαδίδεται από τα νέα μέσα ενημέρωσης έχει δημιουργήσει ευκαιρίες όπως η δυνατότητα ακρόασης περισσότερων φωνών.

Τα νέα μέσα έχουν τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν τις λειτουργίες ενός βιβλίου. Παρέχουν άνευ προηγουμένου πρόσβαση στις πληροφορίες και μπορούν να προσεγγίσουν ακόμη και άσχετα μέλη ακροατηρίου μέσω εξατομικευμένων, ομοειδών καναλιών, όπως το Facebook. Τα ζητήματα και τα γεγονότα που ενδέχεται να βρίσκονται εκτός του πεδίου των κυριότερων δημοσιογράφων μπορούν να προβληθούν πλέον από τους απλούς πολίτες. Τα νέα μέσα μπορούν να προωθήσουν την οικοδόμηση κοινότητας που ξεπερνά τα φυσικά όρια μέσω των εκτεταμένων δυνατοτήτων δικτύωσης.

Αν και η παραδοσιακή κάλυψη των πολιτικών εκδηλώσεων από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας συσχετίζεται με την αυξημένη πολιτική εμπλοκή της μάζας, οι δημοσιογράφοι δεν θεωρούν ότι η ενθάρρυνση της συμμετοχής είναι και ευθύνη τους. Ωστόσο, τα νέα μέσα προσπαθούν ρητά να εμπλέκουν άμεσα το κοινό σε πολιτικές δραστηριότητες, όπως η ψηφοφορία, ο εθελοντισμός στις κοινότητές τους και η συμμετοχή σε εκδηλώσεις και διαμαρτυρίες.

Ταυτόχρονα, η νέα εποχή στα μέσα ενημέρωσης έχει επιδεινώσει τις τάσεις υπονομεύοντας ίσως τους ιδανικούς στόχους ενός δημοκρατικού Τύπου. Τα μέσα ενημέρωσης διαδίδουν τεράστιο πολιτικό περιεχόμενο, αλλά μεγάλο μέρος του υλικού είναι ασήμαντο, αναξιόπιστο και προκαλεί πόλωση. Πολλές ειδήσεις γαι παράδειγμα στην εποχή των νέων μέσων καθορίζονται από την κάλυψη ενός ατέλειωτου φράγματος από συγκλονιστικά σκάνδαλα - είτε αυτά είναι πραγματικά, είτε υπερβολικά είτε ακόμα και εξ ολοκλήρου κατασκευασμένα, δημιουργώντας ερωτήματα.

Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για την νέα εποχή στην επικοινωνία η οποία θα εξελίσσεται διαρκώς.