Της Ελένης Τσιάβο*
Τα τελευταία χρόνια, κυβερνήσεις και κόμματα στην Ελλάδα και όχι μόνο δρουν σαν να βρισκόμαστε σε διαρκή προεκλογική εκστρατεία. Πολιτικό μάρκετινγκ, δημοσκοπήσεις και μέσα ενημέρωσης διαμορφώνουν ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας της δημοσιότητας.
Πράγματι, παρατηρούνται έτσι μεταβολές στις σχέσεις των πολιτικών και των κομμάτων με τα ΜΜΕ, τόσο στο περιεχόμενο του πολιτικού διαλόγου όσο και στη μέθοδο που ακολουθείται στις προεκλογικές αναμετρήσεις.
Και όλα αυτά διαδραματίζονται υπό το πρίσμα ενός κλίματος δυσαρέσκειας προς το σύστημα διακυβέρνησης, μειωμένου ενδιαφέροντος (έως και αποστροφής) για την πολιτική και απορρύθμισης του ραδιοτηλεοπτικού πεδίου.
Ορισμός πολιτικής επικοινωνίας και πεδία εφαρμογής
Πως ορίζεται όμως η πολιτική επικοινωνία;
Υιοθετούμε την άποψη που θέλει την πολιτική επικοινωνία ως εξής:
Το πεδίο εκείνο μέσα στο οποίο ανταλλάσσονται αντιφατικοί λόγοι ανάμεσα σε τρεις πρωταγωνιστές, οι οποίοι νομιμοποιούνται να εκφράζονται δημοσίως, γύρω από την πολιτική: τους πολιτικούς, τους δημοσιογράφους και την κοινή γνώμη, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις δημοσκοπήσεις.
Ο τομέας της πολιτικής επικοινωνίας επικεντρώνεται σε 4 κύριους τομείς:
- Εκστρατείες εκλογών - Πολιτικές επικοινωνίες που εμπλέκονται στην εκστρατεία για εκλογές.
- Κυβερνητικές πράξεις - Ο ρόλος αυτός συνήθως εκπληρώνεται από ένα Υπουργείο Επικοινωνιών, Πληροφορικής ή κάτι παρόμοιο που σχετίζεται με την πολιτική. Μια τέτοια οντότητα είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της νομοθεσίας επικοινωνίας και θα είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό της τηλεπικοινωνιακής πολιτικής και των κανονισμών, καθώς και την έκδοση αδειών ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, σχολίων δελτίων τύπου κλπ .
- Περιεχόμενο μέσων - Η αλληλεπίδραση μεταξύ της πολιτικής, του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης και του κοινού.
- Διαδικασίες επικοινωνίας - Πώς επικοινωνούν οι άνθρωποι σχετικά με την πολιτική. Ο πολιτικός επικεντρώνεται έτσι στο πως θα γίνει γνωστό και θα αποτυπωθεί θετικά στη συνείδηση του πολίτη το έργο, οι θέσεις και η δραστηριότητά του
Η πολιτική επικοινωνία του χθες
Η πολιτική επικοινωνία του χθες, επικεντρωνόταν στην επικοινωνία ενός μηνύματος προς το κοινό, δίχως να περιμένει απάντηση σε αυτό το μήνυμα που έστελνε. Αναγνωρίζοντας την ευκολία με την οποία οι ψηφοφόροι μπορούν ανά πάσα ώρα και στιγμή να ελέγξουν την ορθότητα μίας πληροφορίας μέσω των πηγών, το πολιτικό σύστημα πλέον περισσότερο από ποτέ προσπαθεί να ελέγξει τις επικοινωνιακές του δράσεις.
Και αυτό καθώς μαζί με την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία, η νέα πολιτική επικοινωνία, χαρακτηρίζεται από ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο: Την διαδραστικότητα.
Το πολιτικό έτσι επαναπροσδιορίζεται μέσα από τις οργανωτικές, κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές αλλαγές που φέρνουν στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο οι εξελίξεις στην τεχνολογία της επικοινωνίας.
Στο σήμερα και ο ρόλος των social media
Είναι αναμφισβήτητο ότι έχουμε προχωρήσει προς την εποχή μιας νέας οικουμενικής ψηφιακής πολιτείας, οπού τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται από περισσότερους από 2 δισεκατομμύρια χρήστες. Επιπλέον, το επίσης εντυπωσιακό ποσοστό, είναι το 48% του πληθυσμού παγκοσμίως που είναι πλέον συνδεδεμένο στο διαδίκτυο, γεγονός που πρακτικά σημαίνει ότι σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη συνδέεται πλέον με κάποιο τρόπο στο Διαδίκτυο. Κάτι τέτοιο όπως γίνεται αντιληπτό δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο και το πεδίο της πολιτικής και ταυτόχρονα της πολιτικής επικοινωνίας.
Τα τελευταία χρόνια, τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης έχουν ιδιαίτερα αυξημένο αντίκτυπο στον δημόσιο λόγο και την επικοινωνία στο κοινωνικό σύνολο. Ειδικότερα, τα social media όπως συνηθίζουμε συχνά να αναφέρουμε, χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε πολιτικό πλαίσιο.
Πιο πρόσφατα, οι υπηρεσίες microblogging (π.χ. Twitter) και ιστότοποι κοινωνικού δικτύου (π.χ. Facebook) θεωρούνται ότι έχουν τη δυνατότητα αύξησης της συμμετοχής τους στην πολιτική. Ενώ το Twitter είναι μια ιδανική πλατφόρμα για να διαδίδουν οι χρήστες όχι μόνο πληροφορίες γενικά αλλά και πολιτικές απόψεις μέσω των δικτύων τους, πολιτικοί θεσμοί (π.χ. πολιτικοί, πολιτικά κόμματα, πολιτικά ιδρύματα κλπ.) έχουν επίσης αρχίσει να χρησιμοποιούν σελίδες ή ομάδες Facebook για το σκοπό της άμεσης διεξαγωγής διαλόγων με τους πολίτες και την ενθάρρυνση περισσότερων πολιτικών συζητήσεων.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι, από την πλευρά των πολιτικών θεσμών, υπάρχει μια αναδυόμενη ανάγκη να συλλέγονται, να παρακολουθούνται, να αναλύονται, να συνοψίζονται και να απεικονίζονται πολιτικά οι σχετικές πληροφορίες από τα κοινωνικά μέσα. Αυτές οι δραστηριότητες, που υπάγονται στην κατηγορία "social media analytics", θεωρούνται δύσκολα καθήκοντα λόγω ενός μεγάλου αριθμού διαφορετικών πλατφορμών κοινωνικών μέσων, καθώς και της μεγάλης ποσότητας και πολυπλοκότητας των πληροφοριών και των δεδομένων.
Οι συστηματικές προσεγγίσεις παρακολούθησης και ανάλυσης, καθώς και οι κατάλληλες επιστημονικές μέθοδοι και τεχνικές στον πολιτικό τομέα, αναζητούν τη δημιουργία και η εξέλιξη ενός κατάλληλα εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού το οποίο θα μπορεί να εμβαθύνει και να κατανοήσει τις επιμέρους πτυχές αυτών των αλλαγών.
Τα κοινωνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης δημιουργούν μεγαλύτερες ευκαιρίες για πολιτική πειθώ, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού πολιτών που ασχολούνται τακτικά και αναπτύσσουν συνεχώς τα εν λόγω μέσα. Όσο περισσότερο κάποιος ασχολείται με τα κοινωνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, τόσο μεγαλύτερη επιρροή μπορεί να επιδέχεται από αυτά.
*Η Ελένη Τσιάβο είναι δημοσιογράφος και υπεύθυνη επικοινωνίας στο e-reputation.gr